Qua công tác kiểm tra, giám sát cho thấy một số nội dung của quy chế làm việc của nhiều cấp ủy còn chung chung, thiếu cụ thể rõ nhất là: xác định không rõ trách nhiệm và thẩm quyền của tập thể, cá nhân cấp uỷ viên, uỷ viên ban thường vụ và các đồng chí thường trực cấp uỷ; thẩm quyền xem xét các quy hoạch, kế hoạch, dự án phát triển kinh tế-xã hội, quốc phòng-an ninh; việc xem xét giải quyết các tồn đọng bức xúc, các vấn đề phức tạp nảy sinh: việc nào ban thường vụ cho ý kiến, quyết định, việc nào tập thể UBND hoặc thường trực cấp ủy xem xét, quyết định và báo cáo ban thường vụ...; và trong quá trình thực hiện có biểu hiện chưa nguyên túc, chưa bám sát quy chế và một số vướng mắc về lề lối, phương pháp công tác, có liên quan đến quy chế làm việc nhưng chưa kịp thời xem xét điều chỉnh, bổ sung.

Nguyên nhân của việc xây dựng và thực hiện quy chế chưa tốt nêu trên theo tôi đó là: Nhận thức về quy chế làm việc của cấp ủy trong cán bộ, đảng viên, cấp ủy viên chưa đầy đủ, sâu sắc; chưa đặt đúng vị trí, tầm quan trọng của quy chế làm việc trong toàn bộ hoạt động của cấp ủy. Việc xây dựng, triển khai thực hiện quy chế chưa theo đúng trình tự chặc chẽ; không phát hiện được những bất hợp lý để khắc phục, điều chỉnh trong quá trình thực hiện. Ý thức tự giác và tinh thần trách nhiệm của cấp ủy viên chưa cao; vai trò của thường trực cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy chưa được phát huy đúng mức.

Ngoài những nguyên nhân nêu trên, nguyên nhân trực tiếp là các cấp ủy chậm rà soát, điều chỉnh, sửa đổi quy chế cho phù hợp với quy chế làm việc của cấp ủy cấp trên theo trình tự quy định. Theo quy định tại mục 16.1, Điểm 16, Điều 9, Quy định số 45 -QĐ/TW quy định thi hành Điều lệ Đảng (khoá XI) về quy chế làm việc của của cấp ủy tổ chức đảng có nêu: “ Căn cứ vào Điều lệ Đảng và quy chế làm việc của cấp uỷ cấp trên, các cấp uỷ đảng, đảng đoàn, ban cán sự đảng, cơ quan tham mưu của Đảng đều phải xây dựng quy chế làm việc đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ và thực hiện đúng trách nhiệm, quyền hạn được giao. Tổ chức đảng phải báo cáo với tổ chức đảng cấp trên và thông báo cho tổ chức đảng cấp dưới biết quy chế làm việc của mình... Ban tổ chức cấp uỷ cấp trên có trách nhiệm hướng dẫn cấp uỷ và tổ chức đảng cấp dưới xây dựng quy chế làm việc”. Bất cập ở đây là đại hội cấp dưới tiến hành trước, cấp trên sau, Đại hội Đảng toàn quốc sau cùng (có việc thông qua Điều lệ Đảng sửa đổi, bổ sung). Ngay sau khi đại hội, cùng với việc xây dựng chương trình toàn khoá, từng cấp ủy phải xây dựng ngay quy chế để hoạt động, tại thời điểm này, cấp trên chưa ban hành quy chế mới, phải mất một thời gian khá dài cho đến khi Đại hội Đảng toàn quốc thông qua Điều lệ mới (nếu có). Như vậy, quy chế vừa được các cấp ủy cấp dưới xây dựng chưa đúng theo Điểm 16.1 nêu trên, vì chỉ căn cứ theo các quy định, quy chế cũ của cấp trên (cái sẽ bị thay đổi), có thể có nội dung không còn phù hợp, sau khi ban hành, báo cáo cấp trên, nếu cấp trên phát hiện có điểm chưa phù hợp thì cũng đã ban hành rồi...Đến khi có quy chế làm việc của cấp ủy cấp trên, Điều lệ Đảng mới, các quy chế đã ban hành không được xem xét, điều chỉnh bổ sung cho phù hợp. Thực tế hầu như rất ít cấp ủy sửa đổi quy chế sau khi có quy chế của cấp trên và Điều lệ Đảng mới. Đây cũng là mấu chốt của sự hạn chế trong việc xây dựng quy chế làm việc của cấp ủy.

Để xây dựng quy chế làm việc có chất lượng, tổ chức thực hiện có hiệu quả đòi hỏi phải nhận thức đúng đắng và sâu sắc về vị, trí vai trò của quy chế làm việc trong toàn bộ hoạt động của các cấp ủy; quy chế phải được xây dựng đảm bảo tính khoa học và thực tiễn theo trình tự chặt chẽ; quy chế phải được quán triệt, học tập và thực hiện nghiêm túc. 

           Một trong những nội dung của Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XI) đề cập là việc thực hiện nguyên tắc “tập trung dân chủ”, “tập thể lãnh đạo cá nhân phụ trách”; xác định rõ quyền hạn, trách nhiệm của tập thể và cá nhân, người đứng đầu…có liên quan mật thiết đến việc thực hiện quy chế làm việc của cấp ủy. Có những cấp ủy qua kiểm điểm theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4, đã xác định đựơc một trong những nguyên nhân dẫn đến khuyết điểm, làm hạn chế hiệu quả lãnh đạo, điều hành của cấp ủy là việc xây dựng và thực hiện quy chế trong hoạt động của mình chưa tốt. Thiết nghĩ, một trong những việc làm cấp thiết hiện nay là các cấp ủy phải sớm tiến hành rà soát, sửa đổi, điều chỉnh, bổ sung quy chế cho sát hợp, đảm bảo tính khoa học, tính thực tiễn và phải tổ chức thực hiện nghiêm túc quy chế khi ban hành, có như vậy mới sớm khắc phục những hạn chế thời gian qua, góp phần thực hiện tốt Nghị quyết hội nghị lần thứ 4 của Ban Chấp hành Trung ương (khoá XI) về “Một số vấn đề cấp bách trong công tác xây dựng Đảng hiện nay”.

                                                                                Nguyễn Hồng Pháp