Tiếp thu Kế hoạch của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, các huyện, thị, thành ủy đã kịp thời tổ chức quán triệt, xây dựng kế hoạch của cấp mình, phân công Ban Tổ chức cấp ủy phối hợp với Phòng Nội vụ rà soát, lựa chọn các xã, thị trấn có đủ điều kiện để tổ chức thực hiện thí điểm chủ trương đồng chí bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã.
Để cấp ủy các cấp thực hiện tốt chủ trương thí điểm nêu trên, Ban Tổ chức Tỉnh ủy phối hợp với Sở Nội vụ ban hành Hướng dẫn nội dung, qui trình công tác nhân sự bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã, thị trấn, Hướng dẫn chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác của đồng chí bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch ủy ban nhân dân xã, thị trấn. Qua 1 năm triển khai thực hiện, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã tổ chức sơ kết, rút kinh nghiệm bước đầu, đồng thời chỉ đạo nhân rộng đến các xã, phường, thị trấn có đủ điều kiện để tiếp tục thực hiện chủ trương thí điểm trên.
Có thể nói, qua 3 năm (2010 – 2012) thực hiện thí điểm chủ trương đồng chí bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã cho thấy: Việc lãnh đạo, điều hành công việc trôi chảy, thông suốt hơn, đảm bảo được sự lãnh đạo toàn diện của Đảng trong cả hệ thống chính trị ở cấp xã; bộ máy hành chính tinh gọn hơn; mối quan hệ phối hợp giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị ở cơ sở chặt chẽ hơn, tạo sự thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương. Nhờ đó, hầu hết các chỉ tiêu kinh tế - xã hội đều đạt và vượt kế hoạch đề ra; các phong trào hành động cách mạng của địa phương tiếp tục được duy trì; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn cơ bản được giữ vững. Các vấn đề xã hội bức xúc, nổi cộm đều được cấp ủy, chính quyền địa phương tập trung giải quyết ngay tại cơ sở, không để xảy ra điểm nóng, phức tạp. Công tác cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông” được quan tâm thực hiện; hệ thống chính trị ở cơ sở tiếp tục được củng cố, kiện toàn, nâng dần chất lượng và hiệu quả hoạt động, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng bộ địa phương. Cuối năm 2012, kết quả xếp loại có 8/18 UBND cấp xã đạt “Vững mạnh”, trong đó có 2 đơn vị (thị trấn Lương Sơn - huyện Bắc Bình và xã Đức Hạnh - huyện Đức Linh) được UBND tỉnh tặng cờ đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua; phường Phú Thủy được UBND thành phố Phan Thiết xếp nhì phong trào thi đua của địa phương; có 7/18 đảng bộ cấp xã xếp loại “Trong sạch, vững mạnh”, chiếm 38,9% (tăng 23,15%); 4/18 đảng bộ cấp xã xếp loại “Hoàn thành tốt nhiệm vụ”, chiếm 22,2% (tăng 3,3%); 7/18 đảng bộ cấp xã xếp loại “Hoàn thành nhiệm vụ”, chiếm 38,9% trong tổng số đảng bộ.
Tuy nhiên, một số nơi bố trí chức danh bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã chưa đảm bảo chất lượng, còn lúng túng, bị động trong giải quyết công việc. Do khối lượng công việc của chức danh bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã đảm đương khá lớn, nhưng hội họp nhiều, ít có thời gian đi cơ sở, dẫn tới thiếu sâu sát, không thực hiện tốt khâu kiểm tra trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Mặt khác, công việc của chính quyền thường cụ thể, đa dạng, phức tạp, đòi hỏi phải tập trung dồn sức giải quyết nên nhiều đồng chí bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã thường tập trung vào công tác chính quyền, ít dành thời gian, công sức cho công tác xây dựng Đảng, làm ảnh hưởng đến vai trò lãnh đạo toàn diện của cấp ủy địa phương. Việc phân công nhiệm vụ cho các cấp ủy viên, nhất là các đồng chí phó bí thư đảng ủy, phó chủ tịch UBND cấp xã còn lúng túng, chưa hợp lý, còn tình trạng dồn việc cho đồng chí bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã..
Qua thực hiện thí điểm chủ trương bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã, có thể rút ra một số kinh nghiệm:
- Đồng chí bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND xã phải có kinh nghiệm và năng lực lãnh đạo và quản lý, điều hành cả công tác Đảng và chính quyền, phải thực sự dân chủ, công tâm, minh bạch; được trang bị đầy đủ kiến thức chuyên môn, lý luận chính trị, quản lý nhà nước.
- Các tổ chức trong hệ thống chính trị phải có sự đồng thuận, đoàn kết, thống nhất; thực sự vững mạnh, thực hiện tốt quy chế dân chủ trong lãnh đạo và điều hành của cấp ủy cũng như của bộ máy chính quyền. Giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách.
- Bộ máy tham mưu giúp việc cho cấp ủy và chính quyền phải được tổ chức tốt, có năng lực chuyên môn, đồng thời chủ động, năng động trong công tác và thực hiện đầy đủ chức trách, nhiệm vụ theo quy định.
- Phải xây dựng và thực hiện thật tốt quy chế làm việc, trong đó cần xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của đồng chí bí thư đồng thời là chủ tịch UBND; xác định rõ mối quan hệ công tác giữa đồng chí bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND với tập thể cấp ủy, HĐND, UBND, ủy ban MTTQ, các đoàn thể; phân công cụ thể cho các cấp phó, nhất là cấp phó thường trực trong giải quyết các công việc của cấp ủy, UBND; tạo điều kiện để MTTQ thực hiện tốt vai trò giám sát các hoạt động của chính quyền và cán bộ, công chức.
- Các đồng chí cấp uỷ viên, trưởng các ban ngành đoàn thể phải mạnh dạn, thẳng thắn trong đấu tranh phê bình và tự phê bình; nâng cao chất lượng giám sát của HĐND, Mặt trận và các đoàn thể để chấn chỉnh, khắc phục kịp thời các biểu hiện vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ.
- Các huyện, thị, thành ủy và UBND cấp huyện phải tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để kịp thời tháo gỡ vướng mắc trong quá trình thực hiện thí điểm mô hình này.
Lê Thị Hoà